Derby Stories: Η άγρια πλευρά του Βοσπόρου!

Πρόκειται για δύο ομάδες με εντελώς διαφορετικές ψυχές: η μία κοιτά προς τη Δύση, η άλλη ριζώνει βαθιά στον λαό. Το ντέρμπι ανάμεσα σε Γαλατασαράι και Μπεσίκτας δεν είναι απλώς ένα ακόμη μεγάλο ματς. Είναι ένα κομμάτι από την ψυχή της Πόλης. Από τη μια, η «αυτοκρατορική» Γαλατά, σύμβολο της αστικής τάξης, της εξουσίας, των ευρωπαϊκών καταβολών. Από την άλλη, η Μπεσίκτας των λαϊκών γειτονιών, των φτωχών, των ριζοσπαστών, των ανυπότακτων. Είναι μια κόντρα που ξεπερνά τα όρια του ποδοσφαίρου και συχνά, δυστυχώς, και της λογικής.

Η ιστορία μεταξύ τους είναι γεμάτη με αίμα, ιδρώτα και φωνές. Από τις κερκίδες του «İnönü» και του «Ali Sami Yen», μέχρι τα σύγχρονα στάδια και τα social media, η ένταση δεν έχει πάψει ποτέ. Υπήρξαν αγώνες όπου οι διαιτητές φυγαδεύτηκαν με ασπίδες, παίκτες τραυματίστηκαν από αντικείμενα, και οπαδοί συγκρούστηκαν με δυνάμεις ασφαλείας.

Ποιος ξεχνά το περίφημο 3-3 της σεζόν 2000/01, όταν η Μπεσίκτας με 10 παίκτες γύρισε το ματς από 3-1, ισοφαρίζοντας στις καθυστερήσεις; Ή τη σεζόν 2011/12, όταν ο Σνάιντερ πέτυχε ένα από τα ωραιότερα γκολ του ντέρμπι με βολίδα έξω από την περιοχή, σφραγίζοντας τη νίκη της Γαλατά; Αλλά και το χαοτικό ματς του 2013, που διακόπηκε όταν οπαδοί της Μπεσίκτας εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο λόγω διαιτητικών αποφάσεων, ένα ντέρμπι που έμεινε στην ιστορία όχι για την μπάλα, αλλά για το απόλυτο χάος. Οι παίκτες το ζουν διαφορετικά: για τον Ικάρντι, είναι ευκαιρία να γράψει ιστορία. Για τον Αμπραχαμ, είναι το πιο καυτό τεστ της καριέρας του στην Τουρκία. Για τους προπονητές, είναι ματς που θα παίξει ρόλο στην εξέλιξη της σεζόν. Μα περισσότερο είναι ματς αποδείξεων. Derby Stories με μάχη της Πόλης, ΄σε μια αναμέτρηση, όπου οι αριθμοί θα παίξουν τη δική τους μπάλα.

Η αντιπαλότητα ανάμεσα στη Γαλατααράι και την Μπεσίκτας είναι μια από τις πιο εκρηκτικές και φορτισμένες στο τουρκικό ποδόσφαιρο. Ξεχωρίζει για τη διαρκή ένταση, αλλά και τις επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις, τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου.

Η ιστορία της αντιπαλότητας ξεκινά από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η Γαλατά, κουβαλούσε από την αρχή ένα πιο «ελιτίστικο» προφίλ, με σύνδεση με τη μορφωμένη αστική τάξη και έντονο συμβολισμό δυτικοφιλίας. Αντίθετα, οι «Αετοί», είχαν τις ρίζες τους σε λαϊκές συνοικίες της πόλης και προβάλλονται διαχρονικά ως η ομάδα του «λαού», του δρόμου και των καθημερινών ανθρώπων.

Αυτό το κοινωνικό υπόβαθρο συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας ταξικής αντιπαλότητας, η οποία με τον καιρό πήρε πιο βίαιες και φανατικές διαστάσεις. Σταδιακά, οι αναμετρήσεις των δύο συλλόγων απέκτησαν συμβολικό χαρακτήρα, ως συγκρούσεις δύο διαφορετικών κόσμων. Η ένταση αυτή ενισχύθηκε με τη δημιουργία των Ultras από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Από τη μια η «Çarşı», μια αντικομφορμιστική ομάδα, σχεδόν με «πολιτική» ταυτότητα, συχνά με σατυρικό και προκλητικό λόγο. Από την άλλη πλευρά, οι «UltrAslan», οι φανατικοί της Γαλατά, από τα μεγαλύτερα και πιο δραστήρια γκρουπ στην Ευρώπη, με ακραία στοιχεία, επιθετικό στιλ και ισχυρή παρουσία σε όλα τα τμήματα του συλλόγου.

Οι μεταξύ τους αγώνες συχνά συνοδεύονται από σοβαρά επεισόδια, με αποκορύφωμα το διαβόητο ντέρμπι της 22ας Σεπτεμβρίου 2013, όταν ο αγώνας Μπεσίκτας – Γαλατασαράι στο Ολυμπιακό Στάδιο διακόπηκε στις καθυστερήσεις, λόγω μαζικής εισβολής οπαδών των γηπεδούχων στον αγωνιστικό χώρο, μετά την αποβολή του Φελίπε Μέλο και ενώ η ομάδα τους ηττούνταν 2-1. Χιλιάδες οπαδοί συγκρούστηκαν με την αστυνομία, πετώντας καρέκλες και φωτοβολίδες, με το γήπεδο να μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Ήταν ένα από τα πιο σοβαρά επεισόδια που έχουν καταγραφεί στην ιστορία του τουρκικού ποδοσφαίρου.

Για τους «Αετούς» ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι αναφορικά με αποφάσεις της διαιτησίας, σε μια εποχή που οι Τούρκοι βίωναν δύσκολες ποδοσφαιρικές στιγμές. Δεκάδες τραυματίες, πολλές συλλήψεις και η εικόνα των οπαδών να συγκρούονται έκανε τον γύρο του κόσμου. Ο αγωνιστικός χώρος ήταν… ρινγκ, αστυνομικοί με πλήρη εξάρτηση έκαναν εκτεταμένη χρήση χημικών προκαλώντας το απόλυτο χάος. Τραυματίες, λιποθυμίες, εκτεταμένες ζημιές, ενώ τα επεισόδια επεκτάθηκαν και εκτός σταδίου.

Επιθέσεις σε λεωφορεία με οπαδών, συγκρούσεις σε σταθμούς μετρό, μαχαιρώματα και μαζικές συλλήψεις. Σε αγώνες βόλεϊ και μπάσκετ μεταξύ των δύο συλλόγων έχουν σημειωθεί επίσης επεισόδια, δείχνοντας πως η έχθρα δεν περιορίζεται μόνο στο ποδόσφαιρο.

Οι διοικήσεις των ομάδων συχνά ρίχνουν λάδι στη φωτιά, με προκλητικές δηλώσεις ή έμμεσες αναφορές, ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ εντείνουν την πόλωση με εμπρηστικούς τίτλους. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει τις Αρχές να απαγορεύσουν την παρουσία φιλοξενούμενων οπαδών στα μεγάλα ντέρμπι, καθώς η αστυνομία συχνά αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση. Η αντιπαλότητα Μπεσίκτας – Γαλατά είναι πλέον κάτι παραπάνω από αθλητική. Και όσο το ποδόσφαιρο στην Τουρκία συνεχίζει να είναι καθρέφτης των κοινωνικών εντάσεων, τέτοιες έχθρες δεν δείχνουν σημάδια εκτόνωσης, αλλά αναζωπύρωσης.

Οι φωτοβολίδες φώτιζαν τον ουρανό, καθώς πυκνά σύννεφα δακρυγόνων κατέβαιναν στους δρόμους. Οι αστυνομικές δυνάμεις, πάνοπλες, απειλούσαν πολίτες με γκλομπ, αύρες και πλαστικές σφαίρες. Ένα αντικαθεστωτικό κύμα είχε καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και η κρατική καταστολή, μαζική και βάναυση, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να επιβεβαιώσει τους φόβους του κόσμου.

Το δακρυγόνο είχε φτάσει μέχρι την απέναντι όχθη του Κεράτιου Kόλπου, στις συντηρητικές συνοικίες της παλιάς οθωμανικής πόλης, αλλά στην καρδιά της μάχης, ήταν οι οπαδοί: οι οργανωμένοι, οι ultras. Το καλοκαίρι του 2013, η Τουρκία συγκλονίστηκε. Αυτό που ξεκίνησε ως ειρηνική διαμαρτυρία για τη διάσωση του πάρκου Γκεζί, εξελίχθηκε σε εθνική εξέγερση ενάντια στην αυξανόμενη αυταρχικότητα του καθεστώτος. Μέσα στο χάος, συνέβη κάτι που κανείς δεν περίμενε: οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί της Γαλατάσαραϊ και της Μπεσίκτας, παραδοσιακοί εχθροί, βρέθηκαν για πρώτη φορά στην ίδια πλευρά του δρόμου.

Οι «ultrAslan», η οργανωμένη κερκίδα της Γαλατά, είναι διαβόητοι σε όλη την Ευρώπη. Τα πανό “Welcome to Hell” και η εικονογραφία του τρόμου έχουν συνοδέψει δεκαετίες επιτυχιών και έντασης στο γήπεδο.

Από την άλλη, η Μπεσίκτας, αν και αγωνιστικά η «τρίτη δύναμη» της πόλης, έχει την πιο πολιτικοποιημένη κερκίδα. Οι «Çarşı», δηλώνουν «ενάντια σε όλα», αλλά στην πράξη είναι ενεργοί σε κάθε κοινωνικό αγώνα: από τα εργατικά δικαιώματα και το περιβάλλον μέχρι τον αντιρατσισμό και την υπεράσπιση μειονοτήτων. Είναι, κατά πολλούς, το πιο «λαϊκό» πρόσωπο της πόλης.

Καθώς οι συγκρούσεις κλιμακώνονταν γύρω από την πλατεία Ταξίμ και το πάρκο Γκεζί, οι «Çarşı» βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Ήξεραν πώς να αντιστέκονται στην αστυνομία. Έφερναν εμπειρία, στρατηγική και αποφασιστικότητα. Και δεν ήταν μόνοι τους: ώρες αργότερα, εμφανίστηκαν και οι πρώτοι ultras της Γαλατάσαραϊ. Αυτή η πρωτόγνωρη εικόνα, με κόκκινα-κίτρινα και ασπρόμαυρα να βαδίζουν πλάι-πλάι, άφησε άφωνη μια κοινωνία μαθημένη στο μίσος και στον διαχωρισμό.

Για μια σύντομη στιγμή, η βαθιά ριζωμένη έχθρα παραμερίστηκε. Οπαδοί της Γαλατά κλείνονταν σε αγκαλιές με γυναίκες που φορούσαν φανέλες της Μπεσίκτας. Πανό της Çarşı κρατήθηκαν από χέρια άλλων ομάδων. Το σύνθημα «Πλάι πλάι ενάντια στον φασισμό» ακούστηκε πιο δυνατά από οποιαδήποτε ύβρη.

Λίγους μήνες μετά, σε αγώνα ανάμεσα στις δύο ομάδες, η ένταση επέστρεψε με βία. Οι οπαδοί εισέβαλαν στο γήπεδο, οι ειδικές δυνάμεις μπήκαν με γκλομπ, και η ελπίδα για μια διαρκή ενότητα θάφτηκε ξανά κάτω από καπνούς και δακρυγόνα.

Αλλά οι εικόνες εκείνης της στιγμής, το καλοκαίρι του 2013, παραμένουν. Δείχνουν ότι, έστω και για λίγο, η Κωνσταντινούπολη μπόρεσε να ενωθεί, ακόμη κι αν αυτό έγινε μέσα από τις φλόγες μιας επανάστασης.

Μια σεζόν στη Super Lig της Τουρκίας δεν ξεκινά με το σφύριγμα του διαιτητή, αλλά εβδομάδες νωρίτερα, στο αεροδρόμιο Ατατούρκ. Εκεί, όπου οι νέες αφίξεις των μεγάλων συλλόγων υποδέχονται χιλιάδες οπαδοί με καπνογόνα, τραγούδια και δάκρυα χαράς. Στις αφίξεις αυτές γράφεται κάθε χρόνο η «ψυχολογική υπεροχή» του πρωταθλήματος.

Η επίδειξη δύναμης της Γαλατάσαραϊ

Αυτό το καλοκαίρι, η Γαλατάσαραϊ κέρδισε καθαρά τη μάχη των εντυπώσεων. Πρώτα ήρθε ο Λιρόι Σανέ, που στην Μπάγερν δεν απολάμβανε πάντα στήριξης, αλλά στην Κωνσταντινούπολη αποθεώθηκε ως λυτρωτής. Η έκσταση κορυφώθηκε όταν, μετά από πολύμηνο σίριαλ, αποκτήθηκε μόνιμα ο Βίκτορ Οσίμεν από τη Νάπολι με 75 εκατ. ευρώ, νέο ρεκόρ για την Τουρκία.

Οι δύο μεταγραφές δείχνουν τη νέα στρατηγική: όχι μόνο «αστέρες στο τέλος της καριέρας τους», αλλά παίκτες στο απόγειο της ποδοσφαιρικής τους αξίας. Ο Σανέ (29) και ο Οσίμεν (26) ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Ο πρόεδρος της Γαλατάσαραϊ, Ντουρσούν Οζμπέκ, μάλιστα, έχει μιλήσει ανοιχτά για «κατάκτηση της Ευρώπης».

Όμως η οικονομική βάση παραμένει εύθραυστη. Τα καθαρά συμβόλαιά τους υπολογίζεται ότι αγγίζουν τα 15 και 25 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Για να τα καλύψει, η Γαλατάσαραϊ καταφεύγει σε «εναλλακτικές μεθόδους χρηματοδότησης», όπως η πώληση του ιστορικού προπονητικού κέντρου στο Φλόρια. Τα έσοδα δεν προορίζονται για μείωση χρεών, αλλά για νέες μεταγραφές.

Η Μπεσίκτας στη δίνη

Και η Μπεσίκτας, που βίωσε σκληρές κυρώσεις μετά το σκάνδαλο του 2011, βρίσκεται παγιδευμένη στο ίδιο σπιράλ. Η οικονομική της κατάσταση είναι αντίστοιχα δύσκολη· μέρος του χρέους των «τεσσάρων μεγάλων» (Γαλατάσαραϊ, Μπεσίκτας και Τράμπζονσπορ) φτάνει συνολικά τα 1,14 δισ. ευρώ. Παρά τα προβλήματα, ο σύλλογος συνεχίζει να πιέζεται από τους οπαδούς να απαντά στις μεταγραφικές κινήσεις της Γαλατάσαραϊ.

Η ένταση ανάμεσα στους δύο αιώνιους αντιπάλους έχει κορυφωθεί. Οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από το «παρασκήνιο» είναι κοινό φαινόμενο στις κερκίδες. Οι οπαδοί της Μπεσίκτας κατηγορούν τη Γαλατάσαραϊ, ενώ εκείνοι της Γαλατάσαραϊ επιστρέφουν τις ίδιες κατηγορίες.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Γαλατάσαραϊ επενδύει δισεκατομμύρια για ευρωπαϊκές διακρίσεις, ενώ η Μπεσίκτας παλεύει να διατηρήσει τη θέση της στο εγχώριο σκηνικό. Κοινός παρονομαστής; Χρέη που διογκώνονται, πολιτική παρέμβαση όποτε χρειάζεται και η αίσθηση ότι οι τίτλοι είναι ο μόνος τρόπος επιβίωσης για τις διοικήσεις.

Είναι κάτι παραπάνω από ένα ντέρμπι. Είναι μια σύγκρουση που χωρίζει ολόκληρες γειτονιές στην Κωνσταντινούπολη. Η αναμέτρηση ανάμεσα στη Γαλατασαράι και την Μπεσίκτας δεν έχει μόνο βαθμολογική σημασία, είναι βαθιά ριζωμένη στην ταυτότητα, την ιστορία και την περηφάνια δύο διαφορετικών κόσμων. Από τη μία, το αστικό, δυτικό προφίλ της Γαλατά. Από την άλλη, το λαϊκό, αντισυστημικό πνεύμα της Μπεσίκτας.

Οι δύο πλευρές κοντράρονται για δεκαετίες, όχι μόνο στον αγωνιστικό χώρο αλλά και στις ιδέες. Κάθε ντέρμπι είναι και ένα νέο επεισόδιο σε μια μακρά ιστορία, πάθους και ακραίας αντιπαλότητας. Και αυτή τη φορά, οι αριθμοί λένε πολλά.

Τα «Λιοντάρια» έχουν το μομέντουμ, μετρώντας πέντε σερί νίκες εντός έδρας απέναντι στους «Αετούς» για τη Super Lig, πετυχαίνοντας τουλάχιστον δύο γκολ σε κάθε ματς (11 συνολικά). Αν πάρουν και το ντέρμπι του Σαββάτου, θα ισοφαρίσουν την κορυφαία τους επίδοση στο ζευγάρι, με έξι διαδοχικές νίκες από το 2005 έως το 2009.

Η παράδοση «βαραίνει» και για τους φιλοξενούμενους, που αγνοούν τη νίκη στα οκτώ τελευταία εκτός έδρας παιχνίδια πρωταθλήματος με αντίπαλο τη Γαλατά (1 ισοπαλία, 7 ήττες), ενώ μόνο μία φορά στο παρελθόν είχαν χειρότερο σερί (10 ματς χωρίς διπλό, μεταξύ 1963-1972).

Η ομάδα του Οκαν Μπουρούκ έχει ξεκινήσει ιδανικά τη φετινή σεζόν με 7 στα 7 και κυνηγά να γίνει μόλις η δεύτερη που θα κάνει το απόλυτο στις πρώτες 8 αγωνιστικές, μετά τη Φενέρμπαχτσε (2009/10 & 2023/24). Συνολικά, η Γαλατά μετρά 15 σερί νίκες στη Super Lig (από πέρσι), επίδοση που τη φέρνει δίπλα σε ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις όπως η Μπάγερν και η Πόρτο. Το ρεκόρ του συλλόγου και του πρωταθλήματος είναι 17 διαδοχικές νίκες (Ιανουάριος–Μάιος 2024). Η νίκη επί της Λίβερπουλ εκτόξευσε την αυτοπεποίθηση και σίγουρα η Μπεσίκτας έχει ακόμα ένα μεγάλο εμπόδιο στον δρόμο για την υπέρβαση.

Αξιοσημείωτο ότι φέτος δεν έχει βρεθεί ούτε για ένα λεπτό πίσω στο σκορ, σε αντίθεση με την Μπεσίκτας που δεν έχει προηγηθεί σε κανένα από τα 8 τελευταία της ταξίδια στην έδρα της μισητής αντιπάλου, από τον Φλεβάρη του 2017. Βρίσκουμε τον άσο στο 1.61.

Βέβαια, οι «Αετοί» μπαίνουν δυνατά στους αγώνες, έχοντας σκοράρει 3 φορές στο πρώτο 15λεπτο, επίδοση κορυφής μαζί με τη Φενέρ. Ωστόσο, κανένα από τα τελευταία 28 γκολ της απέναντι στη Γαλατά δεν έχει σημειωθεί στα πρώτα λεπτά. Θα αλλάξει κάτι φέτος;

Η άμυνα της Μπεσίκτας θα έχει τρομερά δύσκολο έργο, αφού απέναντί της θα βρει τον Μάουρο Ικάρντι, αλλά και τον Βίκτορ Οσιμέν.

Προσωπικό ρεκόρ διεκδικεί ο Αργεντινός, που έχει σκοράρει 5 φορές απέναντι στη Μπεσίκτας. Αν βρει δίχτυα και φέτος, θα γίνει ο κορυφαίος ξένος σκόρερ στην ιστορία του ντέρμπι. Το ενδεχόμενο να σκοράρει οποιαδήποτε στιγμή δίνεται στο 2.10.

Από την άλλη, ο Νιγηριανός είναι πρώτος σκόρερ της Super Lig από πέρσι (28 γκολ), ενώ ο Τάμι Έιμπραχαμ βρίσκει ρυθμό με 1 γκολ και 1 ασίστ στα δύο τελευταία του ματς. Έχει να κάνει τρεις σερί συμμετοχές με γκολ/ασίστ από τον Ιανουάριο του 2023, όταν ακόμα έπαιζε στη Ρόμα.